Siku rin’wana ndzi kunguhatile leswaku ndzi kuma ndlela ya ku hambana na ku vitana loku. A ndzi ri karhi ndzi ya evupela-dyambu ku ya tirha laha ku brediwaka tihomu. Vanghana, Xikwembu xi kahle ntsena tani hiloko Xi ri ehandle lahaya tani hi le ka ndzhawu yin’wana na yin’wana. Leswaku mi nga ha vuyeriwa hi ntokoto wa mina. Loko Xi mi vitana, Xi hlamuleni.
Mixo wun’wana wa Ndzhati hi lembe ra 1927, ndzi byerile manana leswaku ndzi ya eka rendzo ro khempa eTunnel Mill, laha ku nga kwalomu ka khume mune wa timayile kusuka eJeffersonville laha a hi tshama kona hi nkarhi walowo. Khale ndzi kunguhatile rendzo ro ya eArizona na vanghana van’wana. Loko Manana a ta ndzi twa nakambe, a ndzi nga ha ri eTunnel Mill kambe a Phoenix, Arizona, ndzi ri karhi ndzi balekela Xikwembu xa Rirhandzu. Vutomi bya laha ku brediwaka tihomu a byi ri kahle xinkadyana, kambe kuvuye kukula ku dyuhala, kukotisa tindhawu tin’wana to tiphinela kona ta misava. Kambe ndzi nga ha vula lahawani leswaku, a ku Dzunisiwa Xikwembu, leswaku ntokoto wa Yesu a wu ya wukula kahle na vukahle nkarhi hinkwawo nakona a wu kalanga wu dyuhala. Yesu u nyika kurhula loku ku hetisekeke na ku chavelela nkarhi hinkwawo.
Minkarhi hinkwayo loko ndzi twa moya wu ba eka miphayini yo leha. A swi tikomba tani hiloko ndzi nga twa Rito ra Xona ri vitana enhoveni, ri ku, “Adam, u kwihi?” Tinyeleti ti languteka ti ri ekusuhi swinene laha u nga ha titekaka hi mavoko. Xikwembu swi tikomba tani hiloko xi ri ekusuhi.
Xin’we xa kona hi tiko lero i mapatu lawa ya nga emananga. Loko u nga kumeka u humile epatwini, u lahleka ku olova. Swingaleswi minkarhi yo tala vampfhumba loko va vona swiluva nyana swa mananga va huma epatwini va ya swikha. Va rhendzeleka na mananga va hetelela hi ku lahleka nkarhi wun’wana va fa hi torah. Swi tano na le ka ndlela ya Xikreste – Xikwembu xi na hayiweyi. Xi vulavula hi yona eka Esaya, kuavanyisa ka 35. Yi vitaniwa “Hayiweyi yo Rhula.” Minkarhi yo tala ku tiphina nyana hi swa misava ka mi koka mi suka eka hayiweyi. Kutani mi lahlekeriwa hi ntokoto wa n’wina na Xikwembu. Emananga loko mi tava mi lahlekile, nkarhi wun’wana ku humelela xifaniso xa tiva ra mati kambe ya ngari kona. Eka vanhu lava va dlayaka hi torha, xifaniso xa tiva ra mati ku tava kuri nambu kumbe damu. Minkarhi yo tala vanhu va swi tsutsumela va ya wela eka swona va ya kuma leswaku vo tihlambela eka sava ro hisa. Nkarhi wun’wana javulosi u mi komba swin’wana leswi a nge i nkarhi wa kahle. Xexo xova xifaniso ntsena, hi swin’wana leswi swi ngariki swa ntiyiso. Loko u swi yingisela u ta kumeka u ri karhi u ti thopela maxangu ehenhla ka nhloko ya wena. U nga n’wi yingiseli, muhlayi la rhandzekaka. Pfumela Yesu loyi a ku nyikaka mati lama ma hanyaka eka lava va nga na ndlala na torha.
Siku rin’wana ndzi kumile papila leri a ri huma ekaya ri ndzi byela leswaku un’wana wa vamakwerhu wa mina wa xinuna u vabya swinene. A ri Edward, loyi a ndzi landzela. Hakunene a ndzi ehleketa leswaku a byi tikanga ngopfu, swingaleswi ndzi pfumela leswaku u ta hola. Kambe madyambu man’wana endzhaku ka masiku mantsongo loko ndzi huma edorobeni tani hiloko ndzi hundza holo yo dyela kona laha ku brediwaka tihomu, ndzi vonile phepha ehenhla ka tafula. Ndzi ri tekile. Ri hlayekisa xileswi, “Bill, tana haleno emadyelweni yale n’walungwini. Ku na swa nkoka.” Endzhaku kaloko ndzi tava ndzi hlayile xipapilana mina na munghana hi yile emadyelweni. Munhu wo sungula loyi ndzi nga hlangana na yena a ri mukhalabya Lone Star wa rhenja loyi a tirha laha ku brediwaka kona tihomu. Vito ra yena a ri Durfy, kambe a hi n’wi vitana “Pop.” A ri na nhlamuselo ya vusiwana exikandzeni xa yena hiloko a ku, “Billy boy, ndzi na mahungu yo biha ya wena.” Hi nkarhi walowo foromani u tile a ri karhi a famba. Va ndzi byerile leswaku telegram ya ha ku fika sweswi, yi ndzi byela hi ta rifu ra makwavo wa mina.
Vanghana vo rhandzeka, ndzi tsandzekile ku tshukunyuka. A ri ri rifu ro sungula endyangwini wa ka hina. Kambe ndzi lava kuvula leswaku xo sungula lexi a ndzi xi ehleketa hi leswaku loku kuri a lo tilulamisela ku fa. Tani hiloko ndzi hundzuluka ndzi languta ku tsemakanya rivala ra xitshopani, mihloti yi xiririka emarhameni ya mina. Hilaha ndzi swi tsundzukaka hakona hilaha hi nga hlupheka kun’we loko ha hari swifanyetana ni hilaha a hi tikeriwa hakona.
Hi yile exikolweni hi ri hava swakudya leswi eneleke. Swikunwana a swiri ehandle ka tintanghu nakona a hi fanele hi ambala mabaji hi mafasa kuya fika enhan’wini hikuva a hi ri hava tihembhe emirini. Ni hilaha ndzi tsundzukaka hakona laha Manana a ri na muvhacha nyana eka xibakitani ti ri swakudya swa ni nhlikanhi. A hi ti dyanga hinkwerhu na vana lavan’wana. A hi nga swikoti ku fikelela swakudya tani hilaha va nga na kona. Minkarhi hinkwayo a hi ta rhetemukela axigangeni hi ya dya kona. Ndzi tsundzuka siku leri a hi ri na muvhacha, hi kale hi ehleketa leswaku kova ku ti tshungula hakunene. Leswaku ndzi va na ntiyiso wa leswaku na mina na ti kuma nyana, ndzi humile kunga se fika na nhlikanhi ndzi ya nusa hi voko loko makwenu wa mina a nge se nusa.
Kutani ku yima kwalahaya ndzi langute dyambu loko ri hisa rivala kutani ndzi ehleketa hi swilo leswi hinkwaswo ni ku hlamala loko Xikwembu xi nga n’wi teka xi n’wi yisa endhawini yo antswa. Nakambe Xikwembu xi ndzi vitanile, kambe tani hi ntolovelo, ndzi ringetile ku lwisana na swona.
Ndzi ti lulamiserile ku vuya ekaya enkosini. Loko Muf. McKinny wa Port Fulton Church, wanuna loyi ntsena a kotisaka tatana wa mina eka mina, loko a tava a chumayerile enkosini wa yena u vule leswaku, “Ku nga hava kuri na van’wana lahawani lava va nga xitiviki Xikwembu, loko swi ri tano, Xi amukeli sweswi.” Oho hilaha ndzi nga tshembhisa xiswona a xitulwini, Xikwembu a xi ri ekutirheni nakambe. Eka muhlayi, loko Xi vitana, Xi hlamuli.
A ndzi nge swi rivali hilaha Tatana wa xisiwana na Manana va nga ririsa xiswona endzhaku ka nkosi. Ndzi lavile kuya eVupela-dyambu kambe Manana a ndzi kombela swinene leswaku ndzi tshama ndzi hetelele ndzi switwisisa ku tshama loko ntsena ndzi nga kuma ntirho. Hi ku hatlisa ndzi vuye ndzi wu kuma ntirho eka Public Service Company ya Indiana.
Kwalomu ka le ndzhaku ka malembe mambirhi loko hi thesta timitara eka xopo ya timitara a Gas Works a New Albany, ndzi hlaseriwile hi gasi kuringana mavhiki yo hlaya ndzi ri karhi ndzi hlupheka hi yona. Ndzi yile eka vadokodela hinkwavo lava a ndzi va tiva. Ndzi nga ku kumi kuntshuxeka. Ndzi xanisiwile hi esidi a khwirini, swi nga vanga hi timhaka ta gasi. A swi ya swi nyanya nkarhi hinkwawo. Ndzi yisiwile eka lava va xipexali a Louisville, Kentucky. Va hetelele hi ku vula leswaku akuri aphendiks ya mina kutani a vula leswaku ndzi fanele ku endliwa vuhandzuri. A ndzi swi pfumelanga hikuva a ndzi kalanga ndzi va na xitlhavi etlhelo ka mina. Madokodela ya ku ya ngaka ya nga ha ndzi endli nchumu kufikela laha ndzi vaka na vuhandzuri. Ndzi hetelele hi ku pfumela leswaku ndzi va na byona kambe ematshan’wini ya byona va tirhisile anesthetiki ya ndhawu yaleyo leswaku ndzi nga ha kota ku vona vuhandzuri.
Oho, ndzi lavile un’wana loyi a nga ndzi seketelaka loyi a tivaka Xikwembu. A ndzi pfumela eka xikhongelo kambe ndzi hlulekile ku khongela. Swingaleswi muministara loyi a huma eka First Baptist Church u fambile na mina kuya ekamareni ra vuhandzuri.
Loko va ta ndzi susa etafuleni va ndzi yisa emubedweni wa mina, a ndzi titwa ndzi ya ndzi tsana naku tsana nkarhi hinkwawo. Mbilu ya mina a yi ba hi ku tika. Ndzi twa rifu ri ri eka mina. Ku hefemula ka mina a kuya ku tsana nkarhi hinkwawo. A ndzi switiva leswaku ndzi fikile emakun’wini ya patu ra mina. Oho munghana yima kukondza u fika kwalahaya kan’we, kutani u ta ehleketa hi swilo swotala leswi u nga swi endla. Ndza switiva leswaku a ndzi kalanga ndzi zaha, kunwa kumbe ndzi va na mahanyelo lawa ya nga basangiki kambe a ndzi switiva leswaku a ndzi nga tilulamiselanga ku hlangana na Xikwembu.
Munghana wa mina loko hi leswaku wo va xirho xa kereke yo titimela ximfumo, u ta switiva loko u fika emakumu leswaku a wu tilulamiselanga. Swingaleswi loko sweswo swi ri swona hinkwaswo leswi u switivaka hi Xikwembu xa mina, ndza ku kombela kwalahawani leswaku u khizama hi matsolo ya wena u kombela Yesu leswaku a ku nyika ntokoto walowo wa kuva u tswariwa ra vumbirhi, tani hilaha Yena a nga byela Nikodema eka Yohana kuavanyisa ka 3, nakona oho ni hilaha tibele ta ntsako ti nga ta rila hakona. A ku dzunisiwi Vito ra Yena.